Είμαι για τον εαυτό μου. Πάνω σε αυτή τη φράση, στοίχισα πολλά από τα λάθη μου. Μιλάω για εμένα αλλά τοποθετώ και άλλους σε εμένα. Τα προβλήματα μου, οι δυσκολίες μου και όλα αυτά που περνάω, πόσο επιτηδευμένα κτητικός απέναντι στον πόνο μπορώ να είμαι. Δεν έχω ζήσει σε άλλες εποχές και δεν ξέρω αν όντως ζω στην παρούσα. Αυτό που γίνεται ξεκάθαρο είναι οτι καμία άλλη εποχή δεν μιλούσε τόσο πολύ για τον εαυτό της, τόσο αυτοαναφορική και συγκεντρωτική για τα θέματα της.
Οι άνθρωποι περνάνε, κάποιοι πολύ, κάποιοι λιγότερο, όλοι δύσκολα, σε διάφορα επίπεδα. Θυμάμαι τον πάππου μου που έλεγε πως εκείνοι που πονάνε πραγματικά δεν τον φωνάζουν. Δεν ξέρω αν συμφώνησα ποτέ μαζί του, ελπίζω κάποια μέρα να το μάθω. Κάθε φορά που λες ένα πρόβλημα σου, απέναντι, κάποιος ακούει. Κάθε φορά που η κοινωνία μιλάει για τα βάσανα της, κάποιος ακούει. Αυτός ο κάποιος είναι ένας ζωντανός άνθρωπος και ακόμα και αν σε σοκάρει έχει και αυτός προβλήματα να διαχειριστεί.
Έχουμε εξευτελίσει τη ζωή. Όχι περισσότερο από την φτώχεια για το ψωμί παρά για την φτώχεια στην ευσπλαχνία που δείχνουμε για τους άλλους. Τόσο απλό για να ζήσουμε καλύτερα, τόσο μικρο, ανέπαφο, χιλιοειπωμένο. Πρέπει να γίνουμε συλλογικοί, ουσιαστικά συλλογικοί. Είναι ο μόνος τρόπος να υπάρξουμε, να στηρίξουμε την εποχή που μας έτυχε.
Είναι απεριόριστα κατανοητό οτι υπάρχουν δυσκολίες και οτι πολλές φορές χάνουμε την ψυχραιμία μας στο παραλογισμό της ζωής. Έρχεται όμως μια στιγμή που πρέπει να διαλέξουμε, να διαλέξουμε ποιοι θέλουμε να είμαστε. Να είμαστε, μακάρι, πιο δυνατοί από όσα υπομένουμε. Να είμαστε, μακάρι, ανώτεροι εκείνων που μας κάνουν να υποφέρουμε.
Είμαι για τον εαυτό μου. Πάνω σε αυτή τη φράση δεν θα μπορούσα παρά να μείνω μόνος. Δεν ξέρω τι προσπαθώ να πω αλλά ίσως να κατάλαβα οτι φεύγοντας για τους άλλους ανθρώπους συνάντησα πιο πολύ τον εαυτό μου. Και ίσως τελικά αυτή να είναι η πραγματική ελπίδα, οτι οι λύσεις των προβλημάτων μας έρχονται βοηθώντας τους άλλους ανθρώπους να λύσουν τα δικά τους προβλήματα. Αυτή η ελπίδα που ως έννοια προσπαθούν πολύ να γελοιοποιήσουν, άλλοι να αρνηθούν και άλλοι να πολεμήσουν, αλλά σε κάθε τέλος, σε κάθε αρχή, ήταν και είναι πάντα εκείνη, που μέσα από την συμπόνια για τις δυσκολίες των άλλων, θα ξαναγεννιέται μαζί μας.
