Θα έχετε παρατηρήσει ότι η συχνότητα που απευθύνομαι στο αναγνωστικό μου κοινό είναι εν γένει μικρή και άρα, οι τυχόν πιστοί μου αναγνώστες προφανώς, δε θα περίμεναν να δουν τόσο σύντομα μία νέα μου τοποθέτηση. Όμως, είναι αδύνατον να σιωπήσω μπροστά σε μία τόσο σημαντική για το μέλλον της χώρας ημέρα, όπως είναι η ερχόμενη Πέμπτη, 21 Ιουλίου 2011. Φυσικά, αναφέρομαι στην επερχόμενη σύνοδο κορυφής των ευρωπαίων ηγετών, τις τυχόν αποφάσεις που θα ληφθούν σε σχέση με τη στρατηγική αντιμετώπισης του ελληνικού χρέους και τις επιπτώσεις αυτών στην οικονομία της χώρας, αλλά και στο σύνολο των κρατών της ευρωζώνης.
Τα πράγματα δεν είναι καθόλου απλά. Η πάγια τοποθέτησή μου στο ζήτημα διατυπώθηκε ξεκάθαρα στο προηγούμενο άρθρο μου (Το Ρολόι του Κόσμου Χτυπά Μεσάνυχτα) και συνοψίζεται στην άμεση ενεργοποίηση ενός μηχανισμού επαναγοράς του ελληνικού χρέους από τη δευτερογενή αγορά και στη μετά βδελυγμίας απόρριψη κάθε λύσης που ενδεχομένως θα εκληφθεί ως πιστωτικό γεγονός, θα ενεργοποιήσει την πληρωμή των CDS και ενδεχομένως, θα καταστήσει την Ελλάδα πλήρως αναξιόχρεη, κατηγοριοποιώντας τη σε καθεστώς ‘’επιλεκτικής πτώχευσης’’ (selective default). Εάν τα παραπάνω δεν αποφευχθούν, πολύ φοβάμαι πως το στοίχημα της οικονομίας μας θα έχει χαθεί οριστικά και το μέλλον της χώρας θα παραμείνει υποθηκευμένο για πολλές δεκαετίες.
Το κλειδί στις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται εδώ και τουλάχιστον δύο εβδομάδες, είναι το εθελοντικό της διαδικασίας που πρόκειται να επιλεγεί. Εάν η οποιαδήποτε απόφαση εκληφθεί από τις αγορές ως ‘’υποχρεωτική’’ αναδιάρθρωση, είτε με επιμήκυνση στη λήξη των ομολόγων, είτε με το διαβόητο ‘’κούρεμα’’ (haircut), τότε οι οίκοι αξιολόγησης δε θα έχουν άλλη επιλογή, από το να βαθμολογήσουν την Ελλάδα με το τρισκατάρατο SD (selective default), η επίδραση του οποίου στην οικονομία μας, θα εξαρτάται αποκλειστικά από τη διάρκεια παραμονής μας στο ιδιότυπο αυτό καθεστώς χρεοκοπίας. Κι επειδή έχω μάθει πως σ’ ετούτη εδώ τη χώρα ουδέν μονιμότερον του προσωρινού, δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος ότι το συγκεκριμένο καθεστώς θα διαρκέσει τόσο λίγο ώστε να μην επηρεάσει ανεπανόρθωτα την εγχώρια οικονομία. Το γιατί, θα προσπαθήσω να σας το αναλύσω ευθύς αμέσως:
Πρώτον και κυριότερον, η διοίκηση της Ε.Κ.Τ. μέσω δηλώσεων του Ζαν Κλωντ Τρισέ, δεν παύει να μας υπενθυμίζει πως ομόλογα με βαθμολόγηση SD δε θα γίνονται αποδεκτά ως εγγύηση χρηματοδότησης οποιουδήποτε χρηματοπιστωτικού ιδρύματος (βλέπε, τράπεζες). Συνεπώς, εάν καταπέσουν στο σύνολό τους οι εγγυήσεις του τραπεζικού μας συστήματος, θα δημιουργηθεί αυτομάτως τρομακτικό πρόβλημα ρευστότητας. Ειλικρινά, δε βλέπω στον ορίζοντα βιώσιμη εναλλακτική λύση για τις τράπεζές μας και η διάσωση αυτών, θα καταστεί αυτομάτως σταυρόλεξο για πολύ ισχυρούς λύτες. Δεύτερον, είμαι απολύτως βέβαιος πως ένα σωρό αδαείς περί των οικονομικών ιδιώτες, θα σπεύσουν να αποσύρουν και τις τελευταίες τους καταθέσεις από τις τράπεζες, μη αντιλαμβανόμενοι τις ουσιαστικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ selective default και πραγματικής χρεοκοπίας. Ας μη λησμονούμε τις ακατάσχετες εκροές που έχουν ούτως ή άλλως λάβει χώρα το τελευταίο διάστημα, προτού το ειδεχθές σενάριο του SD μπει στο τραπέζι και γίνεται εύλογα αντιληπτό ακόμα και στον πλέον άσχετο, το πόσο δυσχερής θα καταστεί η θέση του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος μπροστά σ’ αυτή την προοπτική.
Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, εάν η λύση που θα προκριθεί στη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης, εμπεριέχει και κάποιο ‘’κούρεμα’’, τότε οι τραπεζικοί ισολογισμοί – καθώς και τα διαθέσιμα των ασφαλιστικών ταμείων – θα οδηγηθούν στα τάρταρα. Και μη σας παραμυθιάζουν οι επιτυχείς βαθμολογίες στα πρόσφατα stress tests, διότι οι παραδοχές αυτών μιλούσαν για haircut 15 % στα ελληνικά ομόλογα και ουχί σε τρέχουσες τιμές! Τρίτον, θα δυσκολέψει αφάνταστα η λειτουργία όλων των εταιρειών που εισάγουν προϊόντα στη χώρα, καθότι οι προμηθευτές τους θα απαιτούν την προεξόφληση της κάθε σχετικής παραγγελίας. Και καλά, αυτό πιθανώς να αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό για κάποιους κλάδους σχετικής πολυτελείας, όπως εισαγωγείς αυτοκινήτων ή επώνυμων ρούχων, αφού έτσι κι αλλιώς η ζήτηση για τα αγαθά που εμπορεύονται έχει υποστεί καθίζηση, αλλά για μία εισαγωγική επιχείρηση ειδών διατροφής, αλλάζει εντελώς τους κανόνες του παιχνιδιού. Δεδομένου και του επιβαρυντικού για τη χώρα μας στοιχείου ότι σε αντίθεση με (π.χ.) την Αργεντινή, ως επί το πλείστον δεν παράγουμε αυτά που τρώμε, μία παρατεταμένη περίοδος υπαγωγής μας σε SD, ενδεχομένως να δημιουργήσει μέχρι και έλλειψη τροφίμων στην αγορά !! Τέταρτον – και περνώντας πλέον τα σύνορα της χώρας – τα πράγματα στην ευρωζώνη, αντί να βελτιωθούν κατά πάσα πιθανότητα θα δυσκολέψουν περαιτέρω, ειδικά εάν πληρωθούν τα CDS. Τότε, όλα τα όρνεα που θα έχουν ήδη πλουτίσει εισπράττοντας τα ασφάλιστρα έναντι πιστωτικού γεγονότος στην Ελλάδα, θα θεωρήσουν εξαίρετη την ευκαιρία να ενισχύσουν την πρακτική τους αυτή και στις υπόλοιπες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, εκτινάσσοντας τα spreads σε δυσθεώρητα – και δύσκολα αντιμετωπίσιμα – επίπεδα, τουλάχιστον όσον αφορά την Πορτογαλία, την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Ιταλία και το Βέλγιο. Είναι μαθηματικώς βέβαιο πως υπό αυτή την προοπτική, η Ένωση θα αναγκαστεί να συνθηκολογήσει, αδυνατώντας να επωμιστεί το βάρος τόσων διασώσεων.
Επειδή λοιπόν όλα τα ανωτέρω αυτονόητα εκπλήσσουν για την παραμονή ενός σεναρίου SD για την Ελλάδα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, εύλογα τίθεται το ερώτημα ποιόν βολεύει η υιοθέτηση μίας τόσο κακής λύσης. Ποιός θα ευνοηθεί εάν η χώρα χρεοκοπήσει έστω και ‘’επιλεκτικά’’; Η απάντηση είναι προφανής:
1. Η Γερμανία. Έστω και βραχυπρόθεσμα, η Γερμανία ευνοείται από την αναταραχή στην ευρωζώνη. Πρώτον, γιατί ως κατ’ εξοχήν εξαγωγική οικονομία, βολεύεται με ένα όσο το δυνατόν πιο αδύναμο ευρώ. Δεύτερον, διότι σε μία περίοδο αναταραχής στην παγκόσμια αγορά ομολόγων, το bund δικαίως θεωρείται το ασφαλέστερο επενδυτικό καταφύγιο παγκοσμίως, δίνοντάς της τη δυνατότητα να δανείζεται πολύ φτηνά, με επιτόκια δηλαδή που ενδεχομένως να πλησιάσουν ακόμα και το 2%, εάν αυτή η κρίση συνεχιστεί επί μακρόν. Προσοχή όμως: Όταν παρατραβάς ένα σκοινί, τότε κάποια στιγμή θα σπάσει και ενδεχομένως να σου έρθει ...στη μούρη! Όπερ μεθερμηνευόμενο, η επιμονή σε μία κατάσταση αρνητισμού, μπορεί εν τέλει να οδηγήσει ακόμα και στη διάλυση της ευρωζώνης, κάτι που θα τορπιλίσει τα τυχόν πρόσκαιρα οφέλη που ενδεχομένως να αποκομίσει η Γερμανία από την αδιάλλακτη στάση της. Πρώτον, επειδή η διάλυση θα σημάνει αυτόματα και απώλεια ενδιαφέροντος για τα προϊόντα πάνω στα οποία βασίζονται οι εξαγωγές του βιομηχανικού αυτού γίγαντα. Δεύτερον, γιατί μία ενδεχόμενη επιστροφή στο μάρκο, θα οδηγήσει σε τρομακτική ανατίμησή του, ακυρώνοντας ουσιαστικά τα πρόσκαιρα οφέλη που διατυπώσαμε παραπάνω. Οφείλει λοιπόν η γερμανική ηγεσία να συνυπολογίσει όλες αυτές τις παραμέτρους και να μην οδηγηθεί σε ένα δρόμο χωρίς επιστροφή.
2. Η Νέα Δημοκρατία. Έχοντας βασίσει τη στείρα αντιπολιτευτική της επιχειρηματολογία στην εκ προοιμίου καταγγελία κάθε κυβερνητικής επιλογής, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης βρίσκεται στην ευχάριστη θέση να ευνοείται δημοσκοπικά από κάθε άστοχη κίνηση της κυβέρνησης – και για καλή τύχη του κ. Σαμαρά, δεν είναι και πολλές οι επιτυχίες του κυβερνώντος κόμματος το τελευταίο διάστημα. Οι επικοινωνιακοί χειρισμοί της Ν.Δ. είναι κυριολεκτικά αριστουργηματικοί: Συμφωνούμε απολύτως με τις αδιαμφισβήτητα ορθές πολιτικές (π.χ. αποκρατικοποιήσεις), εισάγουμε στη συζήτηση κάποια λαϊκιστικά τεχνάσματα ως παραλλαγές των βασικών επιλογών της κυβέρνησης (π.χ. εργασιακή εφεδρεία) και κάνουμε ευθεία επίθεση σε οτιδήποτε δείχνει αντιλαϊκό (π.χ. φορολογική πολιτική και … επιλεκτική χρεοκοπία). Στη δε περίπτωση της τελευταίας, έχει απόλυτα δίκιο – άσχετα εάν θα είχε την ίδια στάση στην περίπτωση που θα βρισκόταν στη θέση της κυβέρνησης. Έτσι, εάν η διαπραγμάτευση της Πέμπτης οδηγήσει σε Βατερλώ της Ελλάδας, να είστε σίγουροι ότι η Ν.Δ. θα προσπαθήσει να το εκμεταλλευτεί επικοινωνιακά. Από αυτή και μόνο την άποψη, η παρέα του κ. Σαμαρά θα βρίσκεται ανάμεσα στους κερδισμένους μίας πιθανής διαπραγματευτικής αποτυχίας. Ας σημειωθεί όμως εδώ πως παρ’ όλα όσα κατά καιρούς τους καταλογίζω, όπως κάθε εχέφρων άνθρωπος, συμφωνώ ανεπιφύλακτα με την προτροπή για σκληρή διαπραγμάτευση με στόχο την αποφυγή του selective default.
3. Οι κάτοχοι των CDS. Εδώ τα πράγματα είναι προφανή και δε χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης. Απλά να αναφέρουμε μόνο ότι οι περισσότερες ξένες τράπεζες είναι ασφαλισμένες με CDS έναντι κάποιου πιθανού haircut - γι’ αυτό άλλωστε και κάποιες εξ’ αυτών το προτείνουν ως λύση – σε αντίθεση με τους εγχώριους θεσμικούς επενδυτές (τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία) οι οποίοι είναι εντελώς ακάλυπτοι σε τέτοιο ενδεχόμενο.
4. Υπάρχει κι άλλος; Εγώ δεν βρίσκω!! Ως εκ τούτου, η προοπτική της ‘’επιλεκτικής χρεοκοπίας’’ αφήνει πίσω της ένα εντελώς κατεστραμμένο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, μία εθνική οικονομία με σοβαρότατα προβλήματα (και συνεπώς, εντελώς απεχθής για υποψήφιους αλλοδαπούς ιδιώτες επενδυτές), μία ευρωζώνη σε εμπόλεμη κατάσταση και … λίγους προνοητικούς επενδυτές με τεράστια κέρδη από τα ασφάλιστρα κινδύνου! Άρα, γιατί να επιλεγεί ετούτη η λύση της συμφοράς; Αρκεί η βραχυπρόθεσμη ευμάρεια της Γερμανίας για να την επιβάλλει; Δε νομίζω. Αν στη σύνοδο της Πέμπτης βρεθεί ένα ισχυρό, αρραγές μπλοκ (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Βέλγιο και Ελλάδα) ενάντια στις γερμανικές Κασσάνδρες, θεωρώ αυτονόητο πως θα μπορέσουμε να αποφύγουμε το SD. Στην ανάγκη, μπροστά στην επιλογή της αυτοκτονίας, ακόμα κι αυτή η τρισκατάρατη αναβλητικότητα στη λήψη αποφάσεων είναι προτιμότερη – κι ας γκρινιάξει για λίγο ο Μπερλουσκόνι κι ας φτάσει για λίγο ο Γενικός Δείκτης Τιμών του Χ.Α. στις 1000 μονάδες.
Το θέμα είναι πόσο αποφασισμένη είναι η κυβέρνηση να αντισταθεί σθεναρά μπροστά σ’ αυτή τη ζοφερή προοπτική. Και η χειρότερη ένδειξη για τη διαφαινόμενη αναποφασιστικότητα, είναι το γεγονός ότι την προηγούμενη εβδομάδα διά στόματος Ευάγγελου Βενιζέλου, επιχειρήθηκε η επεξήγηση στο εγχώριο κοινό της διαφοράς μεταξύ ‘’επιλεκτικής’’ και ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το φαινόμενο της απόπειρας να μεταφραστεί ο όρος στα ελληνικά, αποφεύγοντας όπως ο διάβολος το λιβάνι τη χρησιμοποίηση όρων όπως ‘’πτώχευση’’ ή ‘’χρεοκοπία’’, οι οποίες αποτελούν την κυριολεκτική απόδοση του SD στη γλώσσα μας. Αν η κυβέρνηση δε σκόπευε επ’ ουδενί να υποχωρήσει από αυτή την – απολύτως λογική – κόκκινη γραμμή, δε θα υπήρχε ο παραμικρός λόγος να τεθεί το ζήτημα στα ελληνικά media. Ξεκινάμε να συζητάμε ένα θέμα, μόνον όταν αυτό υφίσταται ως προοπτική. Αλλιώς, εδώ και καιρό θα συζητούσαμε φιλολογικά ένα κάρο φαινομενικά άσχετα σενάρια τα οποία ενδεχομένως να ήταν και προτιμητέα, όπως επί παραδείγματι τον απ’ ευθείας δανεισμό της Ελλάδας από τη Ρωσία ή την Κίνα. Όμως, ενώ για τέτοιες προοπτικές δεν ακούγεται κουβέντα, ξαφνικά μπήκε στην ατζέντα το ζήτημα του selective default. Κι επειδή δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά, πολύ φοβάμαι ότι η κυβέρνηση δεν απορρίπτει μετά βδελυγμίας το συγκεκριμένο σχέδιο, αντιθέτως το συζητάει! Και ναι μεν στο άρθρο με τίτλο ‘’Μπόλεκ και Λόλεκ’’ επιχειρηματολογήσαμε επαρκώς για την ανικανότητα που επιδεικνύει ο πρωθυπουργός στο χειρισμό σοβαρών καταστάσεων, η συγκεκριμένη εμμονή στη συζήτηση μίας οικονομικής αυτοκτονίας δε, δεν μπορεί να μη γίνεται αντιληπτή ως ολέθρια ακόμα κι από ένα δεκάχρονο παιδί!
Ειλικρινά, αδυνατώ να καταλάβω το λόγο – όπως και κάθε νουνεχής οικονομολόγος εξάλλου. Και όταν η λογική αδυνατεί να εξηγήσει τη ροή των πραγμάτων, δεν είναι δυνατόν να μην περνάει από το μυαλό μου κάθε υπερβολική θεωρία συνωμοσίας. Όπως επί παραδείγματι, το μέλλον αυτής εδώ της δύσμοιρης χώρας να είναι ήδη προαποφασισμένο και ο μόνος ρόλος της κυβέρνησης να είναι διεκπεραιωτικός και προλειαντικός για την κοινή γνώμη, ούτως ώστε να αποτραπούν ακραία φαινόμενα βίας. Σε αυτό το σενάριο, μία περιορισμένη ομάδα ανθρώπων μέσα στην κυβέρνηση, εμπαίζει το σύνολο της κοινωνίας και του πολιτικού κόσμου (των βουλευτών του ΠΑ.ΣΟ.Κ. συμπεριλαμβανομένων) καθώς κινείται αργά και μεθοδικά προς το στόχο της ενεργοποίησης των CDS. Η γνώμη των υπολοίπων εταίρων μας, στην πραγματικότητα δεν έχει σημασία. Αν βαρέσουμε εμείς κανόνι, οι πλέον αδύναμοι εξ’ αυτών θα ακολουθήσουν χωρίς να μπορούν να κάνουν διαφορετικά και νομοτελειακά, η Ευρώπη θα κατακερματιστεί. Και κάτι τέτοιο, θα συνιστά πράξη εσχάτης προδοσίας.
Μόνο που τότε θα είχα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να δω ποιοί θα εισπράξουν από τα ασφάλιστρα κινδύνου. Και επισημαίνω πως τα σενάρια που γράφτηκαν προσφάτως από την ‘’Ελευθεροτυπία’’ γύρω από το συσχετισμό του Αντρίκου Παπανδρέου με σκοτεινού σκοπού διεθνή οργανισμό, δεν απαντήθηκαν ποτέ ικανοποιητικά, ούτε και οι ''προβοκατόρικες'' δηλώσεις του Πάνου Καμμένου για ''έμμισθους brokers''. (Σημειωτέον πως δεν υιοθετώ αυτές τις απόψεις. Απλώς τις παραθέτω). Και μια που ζούμε στην εποχή των αποκαλύψεων γύρω από τα στημένα ματς, αυτό το σενάριο θα είναι το colpo grosso των στημένων. Θα είναι ένα εντυπωσιακό αυτογκόλ, όμοιο του οποίου δεν έχουμε ποτέ ξαναδεί. Ένα αυτογκόλ με κεφαλιά ψαράκι!!
Υ.Γ. 1: Τρεις μέρες μετά τη Μεγάλη Πέμπτη, ακολουθεί η ανάσταση. Μόνο που στην περίπτωσή μας – κι επειδή προφανώς δεν έχουμε την ίδια άνωθεν καλή μαρτυρία που είχε ο Ιησούς Χριστός – αν δεν αποφύγουμε τη σταύρωση, αποκλείεται να αναστηθούμε.
Υ.Γ. 2: Για το θέμα της περαίωσης, τα έχουμε ξαναπεί στο άρθρο ‘’Σχέσεις Οργής’’. Όσο λοιπόν διαιωνίζονται εισπρακτικά τεχνάσματα τέτοιας μορφής, τόσο θα διογκώνεται αδιαλείπτως η φοροδιαφυγή.
Υ.Γ. 3: Είναι επιτακτική η ανάγκη να αντιληφθούν όσοι διαμαρτύρονται δικαίως ή αδίκως, πως βγάζοντας τον εκνευρισμό τους στους τουρίστες, υπονομεύουν ευθέως το συμφέρον της χώρας. Συμπαθώ τους αυτοκινητιστές, εξάλλου μέλη της οικογενείας μου ασχολούνται με το επάγγελμα, και συμπάσχω μαζί τους. Αλλά θα μπορούσαν να καταλάβουν τα γραφεία του Ρέππα και του Ραγκούση και όχι τα λιμάνια και τ’ αεροδρόμια, υπονομεύοντας τον κλάδο που τους αφήνει τα περισσότερα χρήματα κάθε καλοκαίρι. Λίγη λογική δεν βλάπτει.
